Verjaardagscadeautje

Zelden zo’n verjaardag meegemaakt als dit jaar, afgelopen weekend. Ik werd getrakteerd op twee extremen in één twee dagen: de zaterdag op (andermaal) New York, de stad waar hét gebeurt,die plek hét heeft, trendsetter in de wereld, ‘if you can make it there, you can make it anywhere’. En de zondag naar Pennsylvania, naar de Amish, Mennonieten die nu nog net zo leven als een eeuw geleden.

Vroeg op om met de trein om tien uur op Penn Station, Manhattan, te zijn. Half elf hadden we onze fiets gehuurd bij City Bikes (vergeet die naam maar, waarom, dat wordt zo duidelijk) en vijf minuutjes later fietsten we tussen de joggers aan de Hudson River.

Van een rondje op de fiets door Central Park, een paar weken geleden, hadden we geleerd dat dé manier om New York te verkennen het beste op de Hollandse manier kan: per tweewieler. Daarna kun je de diepte in, een museum (het MoMa) in of een wijk (Greenwich Village) uitkammen. Maar de fiets – met helm, Bert Visscher indachtig…-  geeft je een prachtig overzicht. Je fietst langs het World Trade Center Memorial, de twee diepe kraters van de Twin Towers die er niet meer staan; je komt langs het Batterie Park, waar de Hollanders hun kanonnen op de Engelsen richtten toen New York nog Nieuw Amsterdam heette, en de revolutionaire vrijheidsstrijders op hun beurt weer de Britten onder vuur namen in hun strijd voor de Onafhankelijkheid. Je passeert de honderden toeristen die in de rij voor de boot (en de strenge veiligheidsmaatregelen) naar het Vrijheidsbeeld staan te wachten. Je slaat even links af, Wallstreet in, om te zien hoe de Dow Jones er vandaag bijstaat. En dan, via een omweg door de stad het fiets- en wandelpad op, om de Brooklyn Bridge te nemen.

Want de skyline is het mooist te zien vanaf de overkant, Brooklyn. Op 9/11/2001 stroomde de brug vol met radeloze mensen, die Manhattan ontvluchtten na de aanval op de Twin Towers. Nu was hij overladen met toeristen. Prachtig om het klimmetje omhoog te maken. Steil? Kom nou, laat mijn Vriezer fietsclubje het niet horen. Ik spurtte snel naar boven. En toch, duurde wel heel erg lang voor Nettie mij achterna kwam. Een sms verschafte duidelijkheid. ‘Fiets stuk’. De derailleur bleek niet bestand te zijn tegen een beetje aanzetten. Compleet afgebroken. Waardeloos materiaal dus. Bellen. Geen vervangende fiets, geen hulpdienst. Tja…De fiets dan maar weer te voet teruggebracht. Werden we vriendelijk behandeld? Nou neen, vergeet dus die naam….. Maar niet getreurd. Als revanche de Underground naar Brooklyn genomen, en daar de middag  doorgebracht. Om met het vallen van de avond toch weer die brug op te gaan. Wat een skyline….

Zondag vroeg op om de twee uur naar Lancaster County in Pennsylvania te rijden. We kwamen te laat voor de kerk, maar net op tijd om een Mennonitische dominee de deur van zijn kerk op slot te zien doen.

Het zou niet de laatste Mennonite Church van de dag zijn. Maar wel één van de minst orthodoxe: de parkeerplaats bij zijn kerk was bestemd voor auto’s en niet voor de paardenkoetsen van de Amish. En sommige van zijn gemeenteleden hadden ook wel een radio, tv zelfs. Was hij vrijzinnig? Och, zei hij relativerend: wat hier voor de één vrijzinnig is, is voor de ander weer orthodox. Hij nodigde ons uit voor de lunch, maar we moesten echt verder. Zijn vrouw wenste ons ‘een goede zondag’ in Pennsylvania Dutch, het Duits dat de immigranten in de 17e eeuw hadden meegenomen uit Europa. ( En dat nog nog steeds de kerktaal is.)

We wísten van de Amish. We hadden iets gelezen over hun geloof en hun geschiedenis (volgelingen van een Zwitserse geloofsgenoot van Menno Simons), en hun levenswijze (ze boeren nog precies zoals hun voorvaderen een eeuw geleden: geen elektriciteit, geen auto’s of tractoren, geen kunstmest; het rook overal naar eerlijke paardenstront en koeienmest). Maar weten en weten is twee. Het is toch weer anders als je het ziet en aan den lijve ervaart. We dachten aan een soort Orvelte of Open Lucht Museum, maar niets is minder waar. Het verschil zit ‘m niet alleen in de omvang (het gebied met boerderij aan boerderij is zo groot als de provincie Utrecht, er zijn in totaal zo’n 250.000 Amish), maar ook in de vanzelfsprekendheid waarmee deze mensen hun levenswijze volhouden.

We zagen vertederende kinderen in klederdracht, koetsen met jongeren die hun zondagsuitje hadden. Hele gezelschappen op de veranda. Maar je wilt uit respect geen foto’s maken van hen, omdat je beseft dat je ‘aan aapjes kijken’ doet. (De foto’s van de mensen hier zijn van internet geplukt.) Ze leven niet in een kunstmatig reservaat; ze leven midden en naast de meest extreme uitwassen van de Amerikaanse consumptiecultuur. En ze kiezen voor de eenvoud, het leven dicht bij hun beesten en hun land.

Ze cultiveren vergevingsgezindheid en bescheidenheid. (‘You’ re so Amish!’ hoorden we tegen iemand zeggen toen hij onverwacht vriendelijk reageerde.) En ze groeien nog steeds. Niet alleen dankzij de grote gezinnen, maar ook omdat 90% van de jongeren een bewuste keuze maakt om in de gemeenschap te blijven. (nadat hen een tijd van rumpspringe – het woord is suggestief! – is gegund, waarin ze ‘de wereld’ mogen verkennen.)

We moeten er zelf niet aan denken. En toch, toen we daarna aan het eind van de middag op het gloeiende asfalt van een Big Mall, tussen overdikke mensen met ontevreden gezichten bij de MacDonald een patatje namen; moesten we het hen wel nageven: ze hebben wel een punt. Massacultuur is ook niet alles.

Maar hoe zouden we zonder die cultuur nu dit weblogje moeten bijhouden? Je kunt er lang en breed over filosoferen, maar wij hadden al een keus gemaakt, geloof ik.